De Bijensterfte In 2024–2025

Waarom De Bijensterfte In 2024–2025 Nog Steeds Oplopend Is: Niet Het Klimaat Alleen, Maar De Varroamijt

De cijfers liegen niet: bijensterfte blijft hoog

De winter van 2024–2025 heeft opnieuw z’n tol geëist onder de bijenvolken. Terwijl klimaatverandering en bestrijdingsmiddelen vaak als hoofdschuldigen worden genoemd, ligt de oorzaak in veel gevallen dichter bij huis: de varroamijt. En dan vooral de gebrekkige of niet-tijdige bestrijding ervan.

Klimaatverandering beïnvloedt de cyclus van het bijenvolk

Waar bijen vroeger eind oktober of begin november broedloos waren, zien we nu volken die in december nog steeds broed hebben. Dat is geen toeval – het veranderende klimaat zorgt ervoor dat het bijenseizoen verlengd wordt. Warmere nazomers en zachtere winters verstoren het natuurlijke ritme van het volk.

Dat is precies waarom het zo belangrijk is dat imkers mee veranderen. Want zonder broedpauze kun je middelen als oxaalzuur niet effectief inzetten. Klimaatverandering is dus niet de directe oorzaak van de sterfte, maar het vraagt wél om een andere aanpak van de imker.

Bestrijdingsmiddelen: vaak onterecht beschuldigd

In discussies over bijensterfte worden landbouwbestrijdingsmiddelen nog altijd vaak als boosdoener genoemd. Hoewel er situaties zijn waarin middelen lokaal invloed kunnen hebben, is het in veel gevallen een te makkelijke conclusie. De grootste sterfte zien we vaak bij volken die simpelweg te veel varroa hadden, te laat zijn behandeld, of waarbij niet op weerstand is geselecteerd. Dat ligt niet aan chemie in het veld, maar aan keuzes binnen de bijenstand.

Grote volken, grote verliezen – maar waarom?

Wat veel imkers dit jaar verbaasde: het waren opvallend vaak de grote volken die het niet haalden. En dat roept vragen op. Want hoe kan het dat juist de sterke volken het loodje leggen? Eén belangrijke verklaring: hoe groter het volk, hoe meer broed – en dus hoe meer kans voor varroamijten om zich te vermenigvuldigen.

Grote volken kunnen in het najaar flink doorgaan met broeden, waardoor de varroa zich ongemerkt blijft verspreiden. Tegelijkertijd is het lastiger om in te grijpen zonder het volk te verstoren. Vreemd genoeg wordt dit punt weinig belicht in onderzoek. Of komt dat omdat het niet past binnen het ‘veilige’ narratief van klimaat en pesticiden? Het zou goed zijn als deze link wél serieuzer wordt onderzocht, want de praktijk wijst iets anders uit dan de theorie.

Geen excuses: het ligt niet alleen aan het weer

Natuurlijk speelt het klimaat een rol. Maar om nu alle schuld bij de temperatuur of de landbouw te leggen, gaat voorbij aan de praktijk. De realiteit is dat veel imkers onvoldoende of verkeerd handelen. Er zijn nog steeds volken die sneuvelen door varroa – niet door kou of chemie.

Selectie werkt: VSH als toekomstbestendige oplossing

Gelukkig zijn er imkers die verder kijken dan de standaardaanpak. Door te selecteren op VSH (Varroa Sensitive Hygiene) blijven de volken gezond, zelfs zonder winterbehandeling. Wij hebben het afgelopen seizoen geen enkele wintersterfte gehad. Geen oxaalzuur verdampen, geen druppelen, geen verstoring van de volken.

En ook niet onbelangrijk: geen gasmasker meer nodig voor de imker. Dat is winst voor bij én mens.

De vinger wijst... naar onszelf

In tijden van sterfte is het makkelijk wijzen naar klimaat, bestrijdingsmiddelen of landbouw. Maar uiteindelijk begint het bij onszelf. Niet alles staat in de boekjes. Goede imkerij vraagt om observatie, aanpassing en handelen naar de omstandigheden waarin je bijen staan.

Wie z’n volken goed observeert, tijdig inspeelt op broedcycli en selecteert op weerstand, heeft geen overvolle sterftelijsten nodig.